Προστασία πνευματικών δικαιωμάτων ή προανάκρουσμα λογοκρισίας;

Οταν οι κυβερνήσεις νομοθετούν με κύριο μέλημα την προστασία των συμφερόντων των πολυεθνικών – και οι ελευθερίες της διακίνησης απόψεων γίνονται παράπλευρες απώλειες…

Στις 16/5/2012, με την απόφαση 4658/2012 το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών υποχρεώνει ελληνικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών σύνδεσης στο διαδίκτυο να λάβουν τεχνικά μέτρα προκειμένου να καταστεί αδύνατη η πρόσβαση των συνδρομητών τους σε διαδικτυακές τοποθεσίες μέσω των οποίων διακινούνται παράνομα ψηφιακά έργα προστατευόμενα με δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας. (3)

Οπως σημειώνεται στα ειδησεογραφικά δελτία, «είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται από δικαστήριο το άρθρο 64 Α του ν. 2121/1993 που ενσωματώνει πρόβλεψη Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων κατά των διαμεσολαβητών (παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου), οι υπηρεσίες των οποίων χρησιμοποιούνται από τρίτο για την προσβολή του δικαιώματος του δημιουργού ή συγγενικού δικαιώματος». (2)

Η απόφαση αυτή, η οποία προφανώς δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο, έχει ήδη δεχθεί σφοδρές κριτικές, οι οποίες εστιάζονται κυρίως σε δύο επίπεδα:

α) Από τεχνικής άποψης, χαρακτηρίζεται ως προβληματική και αναποτελεσματική, αφού οι διαδικτυακές τοποθεσίες στις οποίες επιχειρείται να αποκλειστεί η πρόσβαση των Ελλήνων χρηστών (6) μπορούν, αλλάζοντας τη διεύθυνση IP τους να παρακάμψουν το πρόβλημα και να εξακολουθήσουν να λειτουργούν, μεταθέτοντας όμως (ενδεχομένως) το πρόβλημα σε άλλες εταιρείες οι οποίες εν αγνοία τους χρησιμοποιούν αυτές τις διευθύνσεις IP για τους ιστοτόπους τους.

«Καταρχήν τα sites έχουν αλλάξει IPs. Η εφαρμογή της απόφασης μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα πρόσβασης σε άλλα sites που μπορεί αυτή τη στιγμή να φιλοξενούνται σε εκείνες τις IP για τις οποίες πρέπει να μπουν φίλτρα. Άρα αν εφαρμοστεί η απόφαση ως έχει κινδυνεύει να διακοπεί η πρόσβαση στο site μιας ελληνικής ή ξένης εταιρίας ή προσώπου χωρίς να φταίει σε τίποτα! Ακόμα να μην είχαν αλλάξει IPs τα sites αυτά όμως, πάλι προκύπτει πρόβλημα. Η σύγχρονη τεχνολογία, των τελευταίων 15+ ετών, επιτρέπει την φιλοξενία πολλαπλών ιστοτόπων στην ίδια IP μέσω της τεχνολογίας virtual hosting, κάτι που εφαρμόζεται κατά κόρον ώστε να εξοικονομηθούν IPs. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πως αν αποτραπεί η κίνηση προς μία συγκεκριμένη IP από ένα φίλτρο ενός ISP, τότε παρεμποδίζεται και η κίνηση προς όλα τα υπόλοιπα sites που φιλοξενούνται στην ίδια IP. Άρα υπάρχει πιθανότητα “τιμωρίας” αθώων ανθρώπων που δεν έχουν κάνει απολύτως τίποτα.» (5)

β) Εκείνο όμως που πλήττεται πρωτίστως από την απόφαση είναι η ελευθερία διακίνησης ιδεών και απόψεων στο διαδίκτυο. Αν και ίσως δεν γίνεται άμεσα αντιληπτό, αφού η απόφαση θεωρητικά στοχεύει στον περιορισμό της πρόσβασης σε ιστοτόπους που διανικούν παράνομα υλικό προστατευμένο από πνευματικά δικαιώματα, ωστόσο ανοίγει διάπλατα την κερκόπορτα για αξιοποίηση στο μέλλον με στόχο τη φίμωση ανεπιθύμητων φωνών: ένα blog, έναν πολιτικό ή θρησκευτικό ιστοτόπο, κλπ. Ανοίγει την πόρτα σε ιδιωτικά μονοπώλια ώστε να αποκτήσουν λόγο στο πως θα λειτουργούν οι τεχνολογικές υποδομές ονοματοδοσίας στο διαδίκτυο.  (4)
Ο εξαναγκασμός των παρόχων (ISPs) σε επιβολή μέτρων αστυνομικού χαρακτήρα τους μεταβάλλει από ουδέτερες εταιρείες παροχής υπηρεσιών, σε όργανα επιβολής νόμων.  (4)

Παραθέτω εδώ αυτούσια αποσπάσματα από το σχολιασμό της απόφασης από το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας (7), το οποίο για πρώτη φορά συμμετείχε σε βουλευτικές εκλογές στις πρόσφατες εκλογές της 6/5/2012 (με έντονα γράμματα οι δικές μου επισημάνσεις):

Αυτή την εβδομάδα γίναμε και στην Ελλάδα μάρτυρες προσπάθειας φίμωσης του διαδικτύου με αφορμή τις καταχρηστικές εξουσίες των «μη κερδοσκοπικών» οργανισμών (που έχουν στόχο την αύξηση των εσόδων τους) με πρόφαση τους απαράδεκτους νόμους περί πνευματικών δικαιωμάτων.
[…]
Το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας είναι ενάντιο σε οποιoδήποτε τεχνικό τρόπο λογοκρισίας ή φίμωσης του διαδικτύου, με οποιαδήποτε αφορμή και ειδικά με το απαράδεκτο νομικό καθεστώς περί πνευματικών δικαιωμάτων.
[…]
θεωρούμε πιο σημαντικό το δικαίωμα πρόσβασης στην κοινωνία της πληροφορίας (όπως αναφέρεται στο Σύνταγμα) από την προάσπιση του απαράδεκτου νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων, που εξυπηρετεί συγκεκριμένα μονοπωλιακά οικονομικά συμφέροντα.
Απώτερος σκοπός μας είναι η προσαρμογή του νόμου, ώστε να υπάρξει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων των δημιουργών και του δημόσιου συμφέροντος για πρόσβαση στη γνώση και τον πολιτισμό. (4)

Αξίζει να παρατηρήσουμε εδώ οτι η απόφαση εφαρμόζει για πρώτη φορά έναν αρκετά παλαιό νόμο (ν. 2121/1993), και θα λειτουργήσει τροχιοδεικτικά για την επερχόμενη περίοδο, όπου, εάν τελικά η συνθήκη ACTA (την οποία έχει συνυπογράψει ελληνική κυβέρνηση επί πρωθυπουργίας Παπαδήμου) ψηφιστεί τον Ιούνιο 2012 στο Ευρωκοινοβούλιο, οι πολυεθνικές της μουσικής βιομηχανίας, οι φαρμακοβιομηχανίες κλπ. θα έχουν στο οπλοστάσιό τους ένα υπερόπλο το οποίο θα προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν (και) κατά της ελευθερίας του internet, παρακάμπτοντας μάλιστα τις «ενοχλητικές» δημοκρατικές διαδικασίες νομοθεσίας στα εκάστοτε κράτη. Για τη συνθήκη ACTA διαβάστε αναλυτικά στοιχεία σε προηγούμενη ανάρτησή μου.

Πηγές – παραπομπές – υποσημειώσεις

(1) Μπλόκο στο πειρατικό κατέβασμα από τους παρόχους στην Ελλάδα. in.gr, 18/5/2012.
(2) Aπόφαση του Πρωτοδικείου για λήψη μέτρων κατά της πειρατείας από τους παρόχους. kathimerini.gr, 18/5/2012.
(3) H απόφαση 4658/2012 του Πρωτοδικείου Αθηνών. (έγγραφο στο scribd.com).
(4) Οργανισμοί πνευματικής ιδιοκτησίας εναντίον Παρόχων Ίντερνετ. Ιστοτόπος Κόμματος Πειρατών Ελλάδας, 19/5/2012.
(5) Η πρώτη απόφαση λήψης τεχνολογικών μέτρων παρεμπόδισης της πρόσβασης χρηστών σε ιστοσελίδες. Blog «void.gr», 18/5/2012.
(6) Πρόκειται για τα http://www.music-bazaar.com και http://www.ellinadiko.com.
(7) Δικτυακός τόπος του Κόμματος Πειρατών Ελλάδας.
(8) Η συνθήκη ACTA και η λογοκρισία στο internet. (παλαιότερη ανάρτηση στο παρόν ιστολόγιο)

Οφείλω ευχαριστίες στο Γιώργο, φίλο του ιστολογίου, που μου έστειλε τους περισσότερους από τους συνδέσμους που χρησιμοποίησα στο κείμενο.